DE MIDDELEEUWSE TUINEN
Het middeleeuwse levensritme was boven alles sterk verbonden met het verloop van de natuur en met het verloop van de seizoenen. Wij zullen dat ritme niet kunnen evenaren, maar de Middeleeuwen kunnen wij wel dichterbij brengen, ook voor u. Daarom ontwikkelen wij tuinen, waarbij wij ons laten inspireren door oude middeleeuwse manuscripten. Het betreft een kloostergang met binnenplaats, een kruidentuin, een besloten tuin, een druiventuin, een boomgaard, een Arabische hemelse tuin en een moestuin. Daarnaast ontwikkelen wij een theetuin en hebben wij een Weideparkje aangelegd.
We zijn bezig met afrondende werkzaamheden. De tuinen zijn vanaf 30 juni 2023 open voor bezoekers. In de Middeleeuwen zou men zeggen: moge Vrouwe Fortuna ons voorspoed geven, moge Mercurius ons kracht geven om alles tot stand te brengen, moge St. Christophorus ons elke dag begeleiden, moge Moeder Aarde de groeikracht geven en moge de Zon schijnen op al de bloemen, bomen, groenten en het fruit.
Achtereenvolgens treft u beschrijvingen aan van:
- het Cloosterpant
- de Crudehof
- de Besloten Tuyn
- de Druvestoc
- het Boomgardekin
- de Arabijn
- de Moeshof
- de theetuin met Weideparkje
Het Cloosterpant
Het Cloosterpant is het centrum van al de tuinen en is gebaseerd op de structuur van een middeleeuws Benedictijnen klooster, waar alle belangrijke ruimtes van het klooster verbonden waren met een gaanderij rond de centrale binnenplaats. Het Cloosterpant heeft ook een gaanderij, die al de daarmee verbonden tuinen verbindt. Daarmee wordt de belangrijke functie benadrukt die kloosters hebben vervuld bij de ontwikkeling in West Europa van onder andere de wetenschappen, tuinaanleg en voedingsgewoonten.
De Crudehof
De Crudehof is de kruidentuin, waar niet alleen keukenkruiden tot wasdom komen, maar waar ook medicinale kruiden en magische planten groeien.
De kruidentuin wordt ontwikkeld op basis van verschillende eeuwenoude plantenboeken, waarin groenten en kruiden worden beschreven op basis van de middeleeuwse gezondheids- en voedingsleer. Verschillende medicinale kruiden met verschillende eigenschappen werden ingezet om het evenwicht
in het menselijk lichaam te behouden, herstellen of
versterken. We hebben ervoor gekozen de medicinale planten een plek te geven in verhoogde plantenbakken met
verschillende functies en toepassingen: spieren, gewrichten en ledematen / hoofd, zenuwgestel en zintuigen / luchtwegen / organen en spijsvertering / rust, het gemoed en temperamenten / verzorging en uiterlijk / huid en wonden. In de Crudehof staan ook plantenbakken met verfplanten en meerjarige keukenkruiden.
In de Crudehof is ook een kleine magische tuin. Daar kunt u kennismaken met planten van een zogenoemde Kruidwis, planten die werden gebruikt als amulet en andere bijzondere planten en bloemen.
De Besloten Tuyn
De Besloten Tuyn is de Hortus Conclusus of besloten hemelse tuin. Men was in West Europa bekend met de hemelse tuin, met name vanuit andere en oudere bronnen, dan vanuit de Arabische wereld. Men legde in zekere zin deze kleinere tuinen al aan bij kloosters en abdijen, maar het contact met de Arabische cultuur vanaf omstreeks 1100 gaf de besloten hemelse tuin een extra dimensie. De Hortus Conclusus werd vanaf dat moment op grotere schaal en kleurrijker aangelegd, ook bij edele hofsteden en stadskastelen, met een toenemende plantendiversiteit. Deze tuin werd een tuin vol symboliek. Elke bloem in deze tuin
had een betekenis. En deze betekenis werd extra benadrukt door de bloemen individueel te laten groeien in een bloemperk. Er stond altijd een fruitboom in deze besloten tuin voor de lentebloesems en de fruitpluk. De fruitboom stond aan de rand van een grasveld, dat vol stond met kleine bloemen. Hier bevond zich ook de zodenbank voor rust, verpozing en overdenkingen. De eeuwige waterbron ontbrak ook hier niet.
De Druvestoc
De Druvestoc is de druivengaard. In de Middeleeuwen kende men over het algemeen niet de grootschalige en zeer omvangrijke druiventeelt, zoals wij die kennen. De meeste hofsteden, stadskastelen en boerenhoeven hadden een druivengaard. Het was kleinschaliger dan tegenwoordig. Soms was een druiventuin echter groter van omvang. Dat kon je dan aantreffen op sommige koninklijke, grafelijke of hertogelijke domeinen, waar soms veel druiven werden geteeld. Er waren ook grote domeinen, onder andere bij de bekende grote rivieren van West Europa in bijvoorbeeld het Heilige Roomse Rijk en het
koninkrijk Frankrijk. Daar waren vele wijnboeren werkzaam. Vanaf de Hoge Middeleeuwen werd er gaandeweg meer geproduceerd dan voor eigen gebruik nodig was. Wijn werd handelswaar in geheel Europa. De druiventeelt vond echter niet plaats in de ons bekende rijen, maar los in het veld. In een kleinere druivengaard werden druivenplanten individueel geteeld en bereikten een grote omvang. Ze groeiden langs houten constructies. Een belangrijke bijkomstigheid, deze teeltwijze gaf schaduw. Dat werd tijdens het Klimaatoptimum van de Middeleeuwen gewaardeerd. In de Druvestoc is ook een houten constructie gebouwd waar de druivenplanten langs groeien.
Het Boomgardekin
Het Boomgardekin is de boomgaard. In een middeleeuwse boomgaard groeiden bij voorkeur zoveel als mogelijk verschillende bomen met verschillend fruit én er waren veel bloemen te vinden rondom en tussen de bomen. Er waren ook vele bijenkorven te vinden. De bijen waren goed voor de bestuiving en voor de productie van honing en was. In de Vroege Middeleeuwen stonden er symbolisch dertien fruitbomen in een kloosterboomgaard, als teken van de twaalf apostelen die werden voorgegaan door Jezus. Tijdens de Hoge Middeleeuwen werden de boomgaarden langzaam groter. De productie van
veel fruit werd belangrijker, ook bij hofsteden, stadskastelen en boerenhoeven.
De Arabijn
De Arabijn is de Arabische hemelse tuin. Deze bloemrijke verkoelende tuin kende naast vele soorten bloemen ook vele welriekende kruiden, citrusbomen, dadelpalmen en vijgenbomen. Er was een eeuwige waterbron, een waterloop en als het mogelijk was ook een fontein. Via de kruistochten vanaf omstreeks 1100 maakte West Europa kennis met de Arabische levenskunst en cultuur. De Arabische samenleving was cultureel, wetenschappelijk en economisch verder ontwikkeld dan de West Europese samenleving. De kruisvaarders en het voetvolk namen de hoogontwikkelde Arabische cultuur mee
terug naar West Europa. Men ontwikkelde hier een nieuwe levensstijl met veel wooncomfort, verfijnde kleding en een nieuw voedingspatroon met veel specerijen. De indruk, die men kreeg van de Arabische hemelse tuin, gaf een geheel nieuwe wending aan de tuinbeleving in West Europa. De diversiteit in planten nam toe en de Arabische tuin werd een voorbeeldtuin met vele ontwikkelingen op tuingebied in West Europa tot gevolg.
De Moeshof
De Moeshof is de moestuin, waar vergeten groenten worden gekweekt. We hebben op basis van oude middeleeuwse manuscripten een selectie gemaakt van vaste planten die dienden als blad- en wortelgroenten. U zult bijvoorbeeld Tormentylle (Mnl.) of Tormentil, Wilde Eppe (Mnl.) of Fluitenkruid, Root Wederick (Mnl.) of Wilgenroosje en Orobus (Mnl.) of Knollathyrus kunnen aantreffen. Men kende echter ook de meeste groenten (meestal éénjarig), die in onze Moderne Tijd in moestuinen worden gekweekt, behalve onder andere tomaten, aardappelen en sommige soorten
pompoenen. Deze laatste groenten werden pas gaandeweg bekend nadat contact was gelegd met de Nieuwe Wereld omstreeks 1500. Wat men naast de vele vaste groenten aldus wel al kende waren bijvoorbeeld bloemkool, tamme cichorei (de gekweekte vorm is witlof), rapen, spruitkool, groene kool, rode kool, boerenkool, bieten, spinazie, andijvie, komkommer, prei, uien, wilde asperges, meloenen, kalebassen, wortelen, erwten, kapucijners, allerlei bonensoorten en onder andere pastinaak.
Goede voeding was ook in de Middeleeuwen belangrijk en kende daarbij een functie die in onze Moderne Tijd in belangrijke mate verloren is gegaan, namelijk een medicinale functie. Verschillend voedsel werd ingezet om bepaalde lichamelijke onevenwichtigheden in het menselijk lichaam te herstellen. Bij het bevorderen van de gezondheid werd ook rekening gehouden met de verschillende seizoenen en vastenperioden.
De theetuin en het Weideparkje
Naast de middeleeuwse tuinen ligt een andere boomgaard en daar kunnen bezoekers vanaf 30 juni 2023 ook genieten van een heerlijke kop koffie, thee of anderszins met ene soete leckernije. Zij kunnen dan eveneens gebruikmaken van ons Weideparkje. Dat hebben wij in het voorjaar 2021 aangelegd. Bloeiende planten worden afgewisseld met verschillende (sier)grassen en inheemse planten.