Dagelijks leven
over adviezen in de liefde
Over adviezen in de liefde en het vinden van een geschikte partner zijn tijdens de Middeleeuwen veel manuscripten geschreven. Ze voeren meestal terug op werken van Ovidius Naso, een Romeinse schrijver van omstreeks 20 vóór het begin van onze jaartelling. Ook het manuscript Clef D’Amors of Sleutel van de Minne van omstreeks het einde van de 13e eeuw voert terug op de werken van Ovidius. De schrijver ervan is onbekend.
Het boek opent met een droom van de schrijver. Hij wordt daarin bezocht door de god Amor. Amor is in het verhaal een engel met vleugels. Deze godheid verzoekt de schrijver alle regels van de Minnekunst op te schrijven. Deze god wordt als zodanig beschreven als een kracht. Dat voert rechtstreeks terug op de Romeinse godsdienst, voordat het christendom in die samenleving vaste voet onder de grond kreeg. In de Romeinse godsdienst werden alle eigenschappen van de mens en ook alle dingen in de natuur en de maatschappij beschreven als een kracht. In het manuscript geeft Amor allerlei adviezen aan zowel de man als de vrouw over onder andere het vinden van een geliefde, persoonlijke verzorging, kleding, houding en gratie en de liefdeskunst als zodanig ontbreekt vanzelfsprekend niet. Hieronder vindt u samenvattend enkele adviezen.
Enkele adviezen voor de man:
Zoek je geliefde daar waar je een reden hebt te zoeken. Tref elkander op een markt, plein, bij en in een kerk, een toernooi, tijdens een pelgrimstochtje of tijdens een diner en danssamenkomsten (dit is overigens een advies voor beide). De man dient het initiatief te nemen. Maar wie in de liefde een verbintenis wil aangaan zal bedachtzaam handelen. Schroom niet daarbij je tranen te laten zien. Ze zal verzachten. Gebruik desnoods een ui.
Doe beloftes en geef cadeautjes als sierraden, handschoenen, mesjes, beursjes, ceintuurtjes, of appelen, kersen, noten en druiven in een mooi mandje en ook bloemenkransen. En prijs haar schoonheid en geef complimenten. Schrijf mooie liederen, gedichten en tedere brieven en bestudeer de Kunsten.
Heb altijd goede manieren. Ze komen verliefden van pas. Kus altijd teder, ook al antwoord ze niet.
Wie na een lange inspanning een kus krijgt als antwoord, krijgt ook het lichaam. Ze opent namelijk met een kus de weg en is bereid de liefde te schenken, die eerst geweigerd werd.
Enkele adviezen voor de vrouw:
Wie schoon wil glimlachen moet haar lippen maar weinig uiteendoen. En er moet in beide wangen een kuiltje verschijnen. Lach zacht, plezierig, melodieus en kort en spreek ook teder. Loop lichtvoetig en met kleine stapjes en zing met melodieuze stem.
Leer muziek te spelen op een psalterion, een tamboerijn, verschillende tokkelinstrumenten en snaarinstrumenten. Leer elegant voor te lezen. Ken de rondedansen.
Lees aandachtig de gedichten, liedjes en brieven die je ontvangt en bepaal of het oprecht is. Reageer niet te snel om de ware gevoelens van de ander duidelijk te krijgen.
Wees niet trots en hooghartig, maar een te grote eenvoud is niet goed. En neem niet uit jezelf, maar neem wat je gegeven wordt.
Het moge duidelijk zijn. Het geven van een kus was voor twee aankomende geliefden een allesbepalend moment. Zonder een kus van de vrouw was het onmogelijk om op basis van de vrije wil een relatie te krijgen. Gevoeglijk mag worden aangenomen dat de vrouw meestal zéér terughoudend zal zijn geweest. Er was namelijk welhaast geen weg terug. Genieten van verboden vruchten was zeker en gewis niet voor eenieder weggelegd. Dat dient ook te worden beschouwd vanuit het perspectief van de tijdgeest van de Middeleeuwen en het hing ook sterk af van de eigen opvoeding en persoonlijke levensinstelling. Overigens was deze tijdgeest over het algemeen minder preuts dan meestal wordt aangenomen. Dat moge ook blijken uit het volgende advies aan de man, nadat vanzelfsprekend zijn kus door de vrouw was beantwoord:
Maar als rustig genieten gevaarlijk is, durf ik je zulk langdurig plezier niet aan te raden. Dan moet je in de nobele schoot je paard de sporen geven.
De onbekende schrijver van het manuscript Sleutel van de Minne had met zoveel woorden wel een modern normbesef. Hij schreef over de relatie tussen man en vrouw dat wie zijn vrouw haar vrije wil ontneemt een slechte vriend en metgezel is.
Bovenstaande tekst vindt haar basis in het boek tijdgeest in de middeleeuwen, met de ondertitel over (stille) communicatie, kleding en de ideale mens. Dat is het zevende boek uit de twaalfdelige serie vore ene maeltijt met smakelijcheit. Deze serie wordt door ons in 2024/2025 uitgegeven. Zie voor verdere informatie het hoofdstuk BOEKEN van deze website.
AFBEELDINGEN
Christine de Pizan geeft instructies, Boek van de Koningin, manuscript van omstreeks 1410, koninkrijk Frankrijk.
Getty Museum
Verbeeldingskracht introduceert de ridder bij de drie Deugden, Imaginacion de vraye noblesse, manuscript van omstreeks 1496, koninkrijk Engeland en graafschap Vlaanderen.
British Library